Charakterystyka żywienia przy cukrzycy:
Dieta cukrzycowa posiada główne zastosowanie u osób chorych na cukrzycę, jednakże z powodzeniem mogą również stosować ją osoby zdrowe. Jak każda inna, powinna pokrywać zapotrzebowanie na składniki odżywcze oraz witaminy i składniki mineralne.
Dieta ta nie różni się szczególnie od zdrowej, prawidłowo zbilansowanej diety zdrowego człowieka. Posiłki składają się z takich samych potraw, w których wbrew pozorom jest także miejsce na deser. Największym wyzwaniem jest zachowanie odpowiednich proporcji, a na początku po prostu konieczność „przestawienia” się ze złych nawyków żywieniowych.
Posiłki należy przyjmować regularnie 4-5 razy dziennie (przy cukrzycy typu 1 aż 6-7 razy dziennie). Ten sposób żywienia stosować może niemal każda osoba z uwzględnieniem indywidualnego dziennego zapotrzebowania na kalorie.
Poza lekami i aktywnością fizyczną, to właśnie dieta jest istotnym elementem procesu leczenia cukrzycy. Warunkuje ona utrzymanie właściwego poziomu glukozy i lipidów (tłuszczów) we krwi oraz optymalizuje wartości ciśnienia tętniczego. Dobrze dobrana dieta zmniejsza także ryzyko wystąpienia groźnych powikłań cukrzycy, redukuje też ryzyko chorób naczyniowych.
Należy przede wszystkim ograniczyć w diecie spożywania węglowodanów prostych, w tym cukrów (słodycze, ciastka, żywność przetworzona, produkty zbożowe, słodkie napoje). Osoby stosujące dietę cukrzycową powinny pić dużo wody mineralnej, soku pomidorowego, kawy, herbaty – oczywiście bez cukru. Powinno się wykluczyć picie napojów słodzonych typu cola, pepsi, spożywanie alkoholu.
Najważniejsze zasady diety cukrzycowej:
Regularne posiłki:
Ważne jest przestrzeganie dziennego harmonogramu żywieniowego. Posiłki w diecie cukrzycowej należy jadać dość często w mniejszych ilościach. Najlepiej, by odbywało się to w 3-4 godzinnych odstępach czasowych. To przyczynia się do wyzbycia uczucia głodu. To z kolei wiąże się ze zmniejszeniem stężenia cukru w naszym organizmie. Pierwszy posiłek spożywamy najpóźniej do 2 godzin po przebudzeniu, a ostatni do 2 godzin przed snem.
Kalorie:
Dieta musi być oparta o dzienny harmonogram zapotrzebowania na kalorie:
Zapotrzebowanie energetyczne:
1000 – 1300 kcal – osoby otyłe
1500 – 1800 kcal – chorzy z nadwagą – osoby niepracujące lub lekko pracujące
2000 – 2200 kcal – chorzy z prawidłową masą ciała – osoby niezbyt ciężko pracujące
2400 – 3000 kcal – chorzy z niedowagą – osoby ciężko pracujące
Niski poziom IG i ŁG. W diecie cukrzycowej szczególnie trzeba zwracać uwagę na niski poziom indeksu glikemicznego i ładunku glikemicznego w produktach.
Proporcje:
Posiłki powinny zawierać każdą grupę pokarmową, czyli tłuszcze, węglowodany, białka itd. w odpowiednich proporcjach: Dzienny plan żywieniowy oparty o dietę cukrzycową powinien składać się z węglowodanów (45-50%), tłuszczy (30-35%), a także białka (15-20%).
Białko:
Zalecane są przede wszystkim produkty zawierające białko to ryby i chude mięsa. Oczywiście również można zastosować rośliny strączkowe, a także chudy nabiał.
Tłuszcze:
Źródłami tłuszczu w diecie powinny być oleje roślinne, orzechy.
Warzywa:
Zalecane są niemal wszystkie warzywa z wyłączeniem ziemniaków, buraków, a także kukurydzy. Te należy spożywać jak najrzadziej, max. 2 razy w tygodniu.
Napoje:
Należy spożywać napoje bez dodatku cukru, oczywiście najlepsza jest zwykła, czysta, niegazowana woda, lub też kawa, herbata bez cukru.
Błonnik:
Zaleca się spożywanie błonnika (25-40 g/d), który spowalnia proces trawienia węglowodanów, a także hamuje nagłe skoki glukozy we krwi.
Magnez:
Zwiększa zdolność tolerancji glukozy dlatego zaleca się spożywanie produktów bogatych w ten minerał m.in. orzechy, rośliny strączkowe.
Przyrządzanie potraw dla diabetyków:
Ułożenie posiłków dla cukrzyków diabetyków nie musi być trudne. Dieta osób chorych na cukrzyce powinna uwzględniać zasady właściwego, zbilansowanego żywienia, które obowiązują zarówno osoby zdrowe jak i chore.
Dodatkowe restrykcje dotyczą przede wszystkim ograniczenia cukrów prostych oraz tłuszczu nasyconego. Jadłospis diabetyka zawsze powinien być zindywidualizowany przede wszystkim w zależności od typu cukrzycy, zapotrzebowania energetycznego i sposobu leczenia, chorób współistniejących, aktywności fizycznej, preferencji smakowych, możliwości ekonomicznych.
Diabetycy nie leczeni insuliną z cukrzycą typu 2, muszą kontrolować indeks glikemiczny i ilość węglowodanów w posiłku. Ułatwiają to WW (wymienniki węglowodanowe).
Dlatego też przy ustalaniu jadłospisów/posiłków dla osób z cukrzycą, należy wziąć pod uwagę nie tylko dobową podaż energii, ale również indeks glikemiczny, ładunek glikemiczny potraw (na podstawie tabel) lub dobową ilość wymienników węglowodanowych, wymienników białkowo tłuszczowych.
Wskazane są następujące techniki kulinarne:
– gotowanie w wodzie i na parze;
– gotowanie zbóż, kaszy, ryżu, makaronu;
– pieczenie w folii lub pergaminie;
– duszenie w sosie własnym bez obsmażania;
– grillowanie (wyłącznie na tackach);
Niewskazane są następujące techniki kulinarne:
– smażenie w głębokim tłuszczu;
– smażenie w panierkach;
– rozgotowywanie potraw;
– pieczenie w cieście francuskim;
– dodawanie śmietany o zawartości powyżej 22%, dodatkowego masła, smalcu, boczku.
