Choroba nadciśnieniowa (łac. hypertonia arterialis) , niekiedy stosowane skróty HA i AH) jest to schorzenie układu krążenia krwi charakteryzujące się okresowo lub stale podwyższonym ciśnieniem tętniczym, zarówno skurczowym (górnym), jak i rozkurczowym (dolnym).
Zdecydowana większość (ponad 90%) przypadków nadciśnienia ma charakter pierwotny (samoistny), to znaczy nie ma znanej somatycznej przyczyny, którą dałoby się usunąć interwencją medyczną. Etiologia nadciśnienia tętniczego pierwotnego nie została w pełni ustalona. Uważa się, że odgrywają w niej rolę czynniki genetyczne i środowiskowe. Pozostałe przypadki to choroba o charakterze wtórnym (objawowym), gdy dobrze jest znana przyczyna choroby, na przykład choroby nerek, choroby gruczołów dokrewnych lub choroby mózgu.
Nadciśnienie – klasyfikacja:
1. Optymalne ciśnienie tętnicze – poniżej 120/80 mmHg.
2. Ciśnienie tętnicze prawidłowe – 120-129 mmHg (skurczowe) oraz/lub 80-84 (rozkurczowe).
3. Ciśnienie tętnicze wysokie prawidłowe – 130-139 mmHg (skurczowe) oraz/lub 85-89 mmHg (rozkurczowe).
4. Dlaczego nadciśnienie tętnicze jest groźne? I stopnia – 140-159 mmHg (skurczowe) oraz/lub 90-99 mmHg (rozkurczowe).
5. Nadciśnienie tętnicze II stopnia – 160-179 mmHg (skurczowe) oraz/lub 100-109 mmHg (rozkurczowe).
6. Nadciśnienie tętnicze III stopnia – powyżej 180 mmHg (skurczowe) oraz/lub powyżej 110 mmHg (rozkurczowe).
Nadciśnienie – przyczyny
Wyróżniamy następujące rodzaje nadciśnienia tętniczego w zależności od jego przyczyny:
Nadciśnienie tętnicze pierwotne:
Nadciśnienie tętnicze pierwotne zwane jest inaczej idiomatycznym, czyli bez konkretnej uchwytnej przyczyny. Stanowi ono większość przypadków tej choroby − ponad 90%. Przyjmuje się, że jest ono spowodowane różnymi czynnikami genetycznymi i środowiskowymi, które zaburzają działanie jednego bądź kilku mechanizmów biorących udział w regulacji ciśnienia tętniczego, jak np. układ RAA (renina – angiotensyna – aldosteron), będący układem hormonów wpływających na ciśnienie, układ współczulny − część układu nerwowego regulującego między innymi „napięcie naczyń” czy substancje wytwarzane przez śródbłonek naczyń, takie jak prostacykliny czy NO, czyli tlenek azotu.
Nadciśnienie tętnicze wtórne:
O nadciśnieniu tętniczym wtórnym mówimy, gdy nadciśnienie tętnicze występuje na tle innej choroby. Należy je podejrzewać, zwłaszcza gdy pojawia się ono w młodym wieku. Do chorób powodujących nadciśnienie należą:
– Przewlekłe choroby nerek.
– Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe.
– Hiperaldosteronizm pierwotny, zwany inaczej zespołem Conna. Polega on na nadmiernym wytwarzaniu aldosteronu przez nadnercza (jest on składową układu RAA), który jest odpowiedzialny za zmniejszenie wydalania przez nerki sodu, który bezpośrednio przyczynia się do powstawania nadciśnienia tętniczego,
– Zespół Cushinga – zespół wynikający z podwyższonego poziomu hormonów sterydowych we krwi, np. kortyzolu, o różnej etiologii.
– Guz chromochłonny − zazwyczaj łagodny nowotwór rdzenia nadnerczy, wydzielający katecholaminy − Adrenalinę i noradrenalinę, zwiększające intensywność czynności serca i obkurczające bezpośrednio naczynia tętnicze, co prowadzi do wzrostu ciśnienia. Dla tej choroby charakterystyczne są napadowe, gwałtowne i znaczne wzrosty ciśnienia,
– Obturacyjny bezdech senny,
– Koarktacja aorty − zwężenie aorty, największej tętnicy w naszym organizmie.
Nadciśnienie – czynniki ryzyka:
Na rozwój nadciśnienia tętniczego ma ogromny wpływ nasz styl życia. Czynniki, które mogą wywołać wysokie ciśnienie, to: nadwaga lub otyłość, brak aktywności fizycznej, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu. Szczególnie narażone na nadciśnienie są osoby, u których występuje otyłość brzuszna. Wiąże się to z działaniem hormonów, które zwiększają poziom tłuszczów we krwi. Otyłość brzuszna dotyka panów i pań w okresie przekwitania.
W rozwoju nadciśnienia tętniczego mają znaczenie także czynniki genetyczne. Jeżeli ktoś w rodzinie (mama, tata, babcia czy dziadek) choruje na nadciśnienie, zwiększa się ryzyko zachorowania.
Modyfikacja stylu życia (profilaktyka):
– Zmniejszenie masy ciała do wartości prawidłowej (wskaźnik BMI w granicach 18,5-25).
– Niepalenie tytoniu.
– Ograniczenie diety śródziemnomorskiej (ograniczenie produktów mięsnych, smażonych a spożywanie dużej ilości świeżych warzyw i owoców, spożywanie produktów rybnych i oliwy z oliwek).
– Zwiększenie aktywności fizycznej, powyżej 30 minut dziennie przez większość dni w tygodniu (np. szybki spacer).
– Ograniczenie spożycia alkoholu.
– Zmniejszenie spożycia sodu (soli kuchennej) do minimum. Należy pamiętać; że większość półproduktów dostępnych w sklepach dostarcza bądź przekracza zalecaną dawkę soli , jeżeli to możliwe, należałoby więc całkowicie wyeliminować „dosalanie” potraw.
Przydatne linki:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Nadci%C5%9Bnienie_t%C4%99tnicze
www.nadcisnienie.pl
