Choroby kręgosłupa to grupa schorzeń, z którymi zmaga się większość ludzi. Nic dziwnego, kręgosłup pełni bowiem ważną rolę – utrzymuje całe ciało w pozycji wyprostowanej. Niestety, z biegiem czasu nieubłaganie się zużywa. Procesowi temu podlegają także kości, stawy, więzadła i mięśnie. Wówczas najczęściej pojawia się ból kręgosłupa, choć mogą wystąpić także inne, poważniejsze objawy.
ZWYRODNIENIE KRĘGOSŁUPA:
Zmiany zwyrodnieniowe stawów kręgosłupa są spowodowane brakiem ruchu oraz nadwagą. Nie bez znaczenia są też skłonności genetyczne. Kości tworzące stawy kręgosłupa oddzielone są chrząstkami, działającymi podobnie do łożysk kulkowych. Podczas ruchu „smarowane” są przez płyn maziowy zapewniający im poślizg. Jeśli jednak spędzamy większość czasu w jednej pozycji, płyn zanika. Wtedy zwiększa się tarcie i dochodzi do mikrourazów chrząstki. Jej poszarpane krawędzie uszkadzają z kolei kości. Z czasem goją się, ale zostają blizny ograniczające elastyczność stawów. Pojawia się także ból, który sprawia, że staramy się oszczędzać kręgosłup i jak najmniej się ruszamy.
Brak ruchu pociąga za sobą przykurcz więzadeł i zaniki mięśni stabilizujących kręgosłup. Z czasem trudno jest wykonywać najprostsze ruchy, np. wstawanie, siadanie
ZESZTYWNIAJĄCE ZAPALENIE STAWÓW KRĘGOSŁUPA:
Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa to choroba reumatyczna, której pierwsze objawy to poranna sztywność i bóle odczuwane w dolnej partii pleców. Z czasem obejmują one wyższe części kręgosłupa. Gdy docierają do szyi, stawy kręgosłupa zespalają się, więzadła i jądra miażdżyste twardnieją, a sam kręgosłup wygina się w łuk i sztywnieje. Nie można zapobiec tej chorobie, zaś celem leczenia jest jak najdłuższe utrzymanie elastyczności kręgosłupa.
DYSKOPATIA:
Popularnie nazywana także wypadaniem dysków, czyli płaskich, okrągłych poduszeczek oddzielających kręgi. Choć mówimy o wypadaniu dysków, w rzeczywistości nie wysuwają się one całe, tylko przemieszczają się częściowo. Zakłócają symetrię kręgosłupa i uciskają na nerwy przechodzące przez kanał kręgowy lub wychodzące z wychodzące z niego. Powoduje to silny ból. Czasem tak silny, że w ogóle nie można się poruszać. Dyskopatia dotyczy najczęściej szyjnego i lędźwiowego odcinka kręgosłupa – zwykle przesuwa się krążek znajdujący się pomiędzy 4. a 5. kręgiem lędźwiowym. Przyczyną kłopotów z dyskami są zbyt słabe mięśnie grzbietowe, pogłębiające się wady postawy, mechaniczne urazy kręgosłupa oraz znaczna nadwaga i otyłość.
PRZYCZYNY DYSKOPATI. Źródeł dyskopatii można doszukiwać się w nieprawidłowej eksploatacji kręgosłupa. Znaczne obciążenie kręgosłupa powiązane z ciężką pracą fizyczną, nieumiejętnym podnoszeniem i dźwiganiem ciężarów mogą być przyczyną pierwszych bólów i stanów zapalnych, które później przerodzą się w dyskopatię. Efekt ten może dodatkowo potęgować nieodpowiedni tryb życia (otyłość, brak ruchu i higieny), a nawet także częste wprawianie ciała w drgania i wibracje (np. podczas jazdy samochodem czy przy uprawianiu sportów ekstremalnych).
OBJAWY DYSKOPATI. Objawy dyskopatii mogą być różne. Są one ściśle uzależnione od zmian patologicznych występujących w obrębie krążka międzykręgowego oraz od stopnia uwypuklenia jądra miażdżystego. Występują w postaci:
-bólów miejscowych w obrębie kręgosłupa,
-bólów promieniujących (zaburzenia czucia powierzchniowego),
-podrażnień nerwów (np. rwa kulszowa, rwa barkowa).
Ciągły ból o niewielkim nawet stopniu nasilenia może być znakiem alarmującym o uszkodzeniu w obrębie kręgosłupa oraz przesunięciu dysku. Wyraźnym symptomem wskazującym jest natomiast stan zapalny odczuwalny jako ból powodujący mrowienie najczęściej w okolicy kręgów szyjnych i lędźwiowych oraz podrażnienie nerwów, powodujące drętwienie, niedowład czy ogólne osłabienie.
OSTEOPOROZA:
Wraz z wiekiem nasze kości stopniowo tracą wapń. Stają się porowate, kruche i łamliwe. Proces ten dotyczy przede wszystkim kręgów kręgosłupa, kości udowych i przedramion. Efektem osteoporozy jest nadmierna skłonność do łamania się kości oraz zmniejszenie wzrostu (czasem nawet ponad 10 cm!). Podobnie jak zmiany zwyrodnieniowe, osteoporoza jest częścią naturalnego procesu starzenia się organizmu, ale może postępować znacznie szybciej, gdy w naszej diecie jest za mało wapnia, nadużywamy alkoholu i nałogowo palimy, u kobiet kiedy wchodzą w okres menopauzy i tracą estrogeny korzystnie wpływające na układ kostny.
OBJAWY OSTEOPOROZY. Symptomy osteoporozy zależne są od liczby i obszaru złamań. Złamanie przedniej krawędzi kręgu może przebiegać bez symptomów, pacjent nie czuje wówczas bólu, lub skąpo-objawowo w postaci dyskomfortu przy staniu lub siadaniu. Częściej początek dolegliwości objawia się ostrym bólem, pojawiającym się nagle, niespodziewanie, przy codziennych lekkich wysiłkach. Ruchy kręgosłupa są bardzo ograniczone. Ból nasila się przy kaszlu czy kichaniu. Chory potrafi dokładnie zlokalizować ból. Często złamaniom towarzyszy utrata apetytu, wzdęcia brzucha. Przyjmowanie pokarmów daje uczucie pełności w nadbrzuszu i nasila ból w miejscu złamania.
Zmienia się sylwetka, występuje deformacja klatki piersiowej, zwana garbem lub garbem wdowim, który jest wynikiem kompresyjnych złamań przednich części wielu kręgów. Plecy są zgarbione, zaokrąglone, dochodzi do obniżenia wzrostu. Kolejne złamania pogłębiają kifozę piersiową, zmniejszają wzrost, aż do chwili, kiedy łuki żebrowe zaczną opierać się o talerze biodrowe. Pojawiają się wtedy ból oraz wiele działań niepożądanych ze strony narządów klatki piersiowej i jamy brzusznej. Występuje zaburzenie funkcji trawiennej, a zmniejszenie aktywności ruchowej przewodu pokarmowego nasila występujące już zaparcia. Przy upośledzonej sprawności ścian klatki piersiowej chorzy z osteoporozą częściej zapadają na zapalenie płuc i epizody zatorowo-zakrzepowe.
Inne objawy dają złamania kości długich. Występują złamania kości promieniowej w pobliżu nadgarstka, najczęściej przy usiłowaniu podparcia się ręką podczas upadku. Należy je nastawić i unieruchomić w opatrunku gipsowym na parę tygodni. Złamania górnego odcinka kości udowej (złamanie szyjki kości udowej i złamania krętarzowe) występują często przy błahych urazach, potknięciu się o dywan, próg czy wręcz mocniejszym nadepnięciu nogą. Konieczne jest wówczas leczenie chirurgiczne i pozostanie w szpitalu. Śmiertelność po tych złamaniach jest wysoka i dochodzi nawet do 25%, w wyniku powikłań sercowo-naczyniowych, oddechowych i nerkowych.
Osteoporoza jest chorobą przewlekłą, stąd wczesne jej rozpoznanie u pacjentów ze znanymi czynnikami ryzyka zaniku kostnego umożliwia zapobieganie oraz zastosowanie leczenie na wczesnym etapie zapobiegającego złamaniom.
PROFILAKTYKA OSTEOPOROZY:
W zapobieganiu osteoporozie istotne znaczenie ma:
– – korekcja zaburzeń hormonalnych u kobiet w okresie przed- i po-menopauzalnym,
– uzupełnianie solami wapnia, fosforu, magnezu, witaminy D3 w: zespołach złego wchłaniania, niedostatecznej podaży minerałów, w okresie zwiększonego zapotrzebowania na sole mineralne,
– wyłączenie usuwalnych czynników ryzyka osteoporozy: wczesne uruchamianie w chorobach obłożnych, zaprzestanie nadużywania alkoholu i palenia papierosów, odstawienie lub zmiana dawek wielu leków,
– zapobieganie upadkom, złamaniom i wtórnemu unieruchomieniu.
STENOZA KANAŁU LĘDŹWIOWEGO:
Najprościej ujmując przez stenozę kanału kręgowego rozumiemy jego zwężenie. Do oceny stopnia stenozy, czyli zwężenia kanału kręgowego, używa się różnej gradacji zaczynając od umiarkowanej, na bezwzględnej czy też krytycznej kończąc. Zwężenie kanału kręgowego oceniamy w badaniach radiologicznych takich jak rezonans magnetyczny (MRI) ewentualnie dodatkowo w badaniu tomografii komputerowej (CT, TK). Należy pamiętać, że nie widać stenozy kanału kręgowego w badaniach RTG, można ją jedynie podejrzewać, a wówczas konieczne jest wykonanie badania rezonansem magnetycznym.
NAJCZĘSTSZE OBJAWY STENOZY K.L.:
– Występowanie silnego bólu po krótkotrwałym wysiłku (np. niedługim spacerze). Bół jest tak silny, że uniemożliwia dalszy chód tzw. chromanie neurologiczne.
– Ból, który promieniuje w okolice nóg tzw. lędźwioból.
Uwaga! Jeżeli objawy zdają się zmniejszać po odpoczynku lub po pochyleniu ciała do przodu to wskazuje to na stenozę kanału kręgowego (następuję odciążenie struktur nerwowych, które obniża uczucie bólu). Osoby po 50 roku życia, przeważnie cierpią z powodu stenozy kanału kręgowego. Dolegliwość może jednak dotyczyć osób młodszych (u tych osób zwykle mamy do czynienia ze zjawiskiem wrodzonego zwężonego kanału kręgowego).
STENOZA KANAŁU KRĘGOWEGO:
Stenoza kanału kręgowego nie jest chorobą samą w sobie, jest natomiast objawem i skutkiem chorób dotyczących kręgosłupa. Różne mogą być przyczyny zwężenia kanału kręgowego, jak również różne mogą być objawy stenozy. Najczęstszą przyczyną zwężenia kanału kręgowego są postępujące zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa. Już sama przepuklina jądra miażdżystego, czyli dysku może być przyczyną stenozy.
LUMBAGO:
Lumbago charakteryzują głównie dolegliwości bólowe w okolicy lędźwiowej i krzyżowej kręgosłupa. Towarzyszące objawy potrafią dokuczać od kilku dni do kilku tygodni, lecz najczęściej ustępują po upływie 6-8 tygodni. Lumbago zazwyczaj obniża znacznie komfort życia, codziennie funkcjonowanie oraz zmniejsza sprawność fizyczną.
Długotrwały ból potrafi wywołać powikłania, dlatego szybka interwencja lekarska, bądź fizjoterapeutyczna jest tu niezmiernie ważna. Odcinek lędźwiowy kręgosłupa jest miejscem, gdzie dochodzi do największych obciążeń, czy to podczas pracy zawodowej, ciągłego siedzenia, pracy fizycznej, czy chociażby przy wykonywaniu zwykłych czynności dnia codziennego. Szacuje się, że znaczna część populacji przebyła lumbago przynajmniej raz w życiu
OBJAWY LUMBAGO:
-ostry, uporczywy ból w plecach lub krzyżu;
-ból promieniujący do bioder i mięśnia czworogłowego uda (położonego ponad kolanem);
-sztywność całego tułowia;
-uczucie mrowienia w stopach;
-drętwienie nóg
-Ból atakuje przy każdej próbie schylenia się, skręcenia ciała, a nawet przy zmianie pozycji.
PRZYCZYNY LUMBAGO:
Zdecydowanie najczęściej powodem wystąpienia lumbago są nieznaczne, stosunkowo łagodne schorzenia, które pozwalają na szybki powrót do sprawności przy zastosowaniu odpowiedniego postępowania.
Do najczęstszych przyczyn lumbago zalicza się:
-wzmożone napięcie mięśni;
-drobne urazy okolicy lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa;
-nieprawidłową postawę podczas czynności dnia codziennego;
-przeciążenia odcinka lędźwiowego kręgosłupa, wynikające z nieprawidłowego schylania, podnoszenia, dźwigania, czy długotrwałego stania;
-gwałtowne ruchy skrętne oraz długotrwała nieprawidłowa pozycja siedząca;
-brak aktywności fizycznej;
-słaby gorset mięśniowy;
-otyłość.
Na pojawienie się lumbago wpływ może mieć wystąpienie poważniejszych schorzeń, takich jak:
– zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa,
– ból mięśniowo-powięziowy,
– dyskopatia,
– rwa kulszowa, korzonki,
– dysfunkcje stawu krzyżowo-biodrowego,
– naciągnięcia mięśni,
– złamania wynikające z przebiegu osteoporozy,
– nowotwory (bardzo rzadko lecz nie należy tego ignorować i od razu wykluczać).
PROFILAKTYKA LUMBAGO:
Profilaktyka w przypadku występowania lumbago jest bardzo istotna. Stosując się do niektórych zaleceń człowiek jest w stanie znacznie zmniejszyć ryzyko wystąpienia lumbago. Aby jednak efekt był widoczny, należy zastosować się do następujących zasad:
– zmniejszyć występowanie obciążeń kręgosłupa;
– zmienić styl życia na bardziej aktywny;
– dbać o wagę swojego ciała;
– unikać nagłych, szybkich ruchów skrętnych oraz podnoszenia ciężkich przedmiotów;
– stosować ćwiczenia wzmacniające mięśni głębokich brzucha;
– zwracać uwagę na ergonomiczne wykonywanie czynności dnia codziennego;
– dbać o elastyczność mięśni stosując ćwiczenia rozciągające;
– zmniejszyć sytuacje stresowe, które również wpływają na napięcie mięśni.
W przypadku lumbago bardzo wskazanymi aktywnościami są: pływanie, joga, ćwiczenia rozciągające i wzmacniające oraz nordic walking (spacery z kijkami).
RWA KULSZOWA:
Rwa kulszowa jest jednym z najczęściej spotykanych zespołów bólowych dolnej części kręgosłupa. Charakteryzuje się promieniowaniem bólu do kończyny dolnej wzdłuż przebiegu nerwu kulszowego (stąd nazwa). Rwę kulszową nazywa się potocznie „korzonkami”. Objawy rwy kulszowej związane są z uciskiem na nerw kulszowy. Powiązana jest ona ze zwyrodnieniem kręgosłupa i dyskopatią.
Nerw kulszowy jest jednym z najdłuższych w naszym ciele. Odchodzi od rdzenia kręgowego na wysokości bioder i biegnie w dół przez tylne partie uda i łydki aż do śródstopia. Najczęściej ucisk na niego spowodowany jest przepukliną jądra miażdżystego powstałą w dolnym odcinku kręgosłupa, obrzękiem lub zwyrodnieniem stawu w kręgosłupie. Na tę dolegliwość czasem skarżą się również kobiety w zaawansowanej ciąży – ciężar dziecka zmusza je do zmiany postawy ciała, co może wpłynąć na inne ustawienie kręgów i ucisk na nerw. Ból typowy dla rwy kulszowej jest bardzo ostry, przenika ciało od powierzchni uda i dystalnej części kończyny. Czasem mogą występować zaburzenia czucia, na obszarze unerwianym przez uciśnięty korzeń nerwowy, w postaci mrowienia, swędzenia, drętwienia lub wbijania szpilek w skórę, nazywane parestezjami. Ból może się nasilać przy ruchach, kaszlu, kichaniu lub przy próbie Valsalvy, a zmniejsza się zazwyczaj po odpoczynku. Próba Valsalvy polega na wykonaniu forsownego wydechu przy zamkniętej głośni. Powoduje to znaczny wzrost ciśnienia w jamie brzusznej i klatce piersiowej. Przy ucisku powodującym poważne uszkodzenie korzenia ból kończyny może zaniknąć, pojawiają się natomiast objawy neurologiczne zależne od uciśniętego korzenia.dolnej części pleców i promieniuje na całą nogę, docierając nawet do pięty. Towarzyszy mu często uczucie mrowienia i drętwienia kończyny, czasem jej bezwładność. Niekiedy dolegliwości odczuwa się tylko w dolnych partiach nóg. Nieleczona rwa kulszowa może spowodować zanik mięśni unerwianych przez nerw kulszowy. Grozi to utratą sprawności i nawracającymi, bolesnymi atakami.
OBJAWY RWY KULSZOWEJ. Podstawowym objawem rwy kulszowej jest jednostronny, ostry ból kończyny dolnej i okolicy lędźwiowej, o charakterze promieniowania do pośladka, tylno-bocznej
POSTĘPOWANIE I LECZENIE:
W przypadku wystąpienia rwy kulszowej, każdy chory powinien być zbadany przez lekarza. Ważne jest odpowiednie postawienie rozpoznania (na podstawie powyżej opisywanych objawów i prób). U większości osób z rwą kulszową poprawa następuje w ciągu sześciu tygodni po zastosowaniu prostych, zachowawczych metod leczenia. Podstawowym zaleceniem jest ograniczenie aktywności fizycznej (zwłaszcza wywołującej ból), unikanie podnoszenia ciężkich przedmiotów oraz zginania tułowia. Przedmioty z podłogi powinno się podnosić, zginając nogi w stawach kolanowych i utrzymując proste plecy. Zalecany jest materac ortopedyczny lub podkładanie twardej deski pod materac oraz krótkie okresy odpoczynku w łóżku. Skuteczne mogą okazać się również ćwiczenia rozciągające, lecz ból nawraca przy ich zaprzestaniu. Wypoczynek podczas pierwszego i drugiego dnia po tym, jak pojawi się charakterystyczny, opisany powyżej ból jest bardzo korzystny. Jednakże po wstępnym okresie odpoczynku w łóżku, zalecane jest zadbanie o wzmocnienie odpowiednich mięśni poprzez ćwiczenia, co może przyspieszyć procesy leczenia i zapobiec nawrotom choroby. Przede wszystkim ulgę w bólu dolnej części pleców (odcinka lędźwiowego i krzyżowego kręgosłupa), pośladków i nóg dają ćwiczenia rozciągające. Zawsze należy pamiętać, aby rozpoczynać wszystkie ćwiczenia powoli i stopniowo wykonywać coraz więcej powtórzeń, rozkładając to sobie na przestrzeni kilku dni lub tygodni. Kontynuowanie treningu nawet po ustąpieniu objawów pomoże zapobiec nawrotom bólu, pod warunkiem, że objawy rwy kulszowej nie są spowodowane przez deformację lub strukturalny defekt, taki jak np. zwężenie kanału kręgowego rdzenia.
Przydatne linki:
www.poradnikzdrowie.pl
https://portal.abczdrowie.pl/choroby-kregoslupa
www.zdroweplecy.com/jakie-sa-najczestsze-schorzenia-kregoslupa
