Udar mózgu jest najpoważniejszą chorobą naczyniową mózgu oraz jednym z największych problemów w medycynie. Na całym świecie stanowi trzecią w kolejności przyczynę zgonów i główny powód niesprawności u osób powyżej 40 roku życia. Każdy słyszał nieraz to określenie, a niektórzy zetknęli się z nim bliżej. Zlekceważenie pierwszych objawów udaru mózgu może doprowadzić do śmierci. Dlatego niezwykle ważna jest umiejętność rozpoznawania jego symptomów i udzielania pierwszej pomocy. Dla życia chorego liczy się każda minuta. W dobie nowoczesnych leków, szczególnie ważny jest czas od momentu wystąpienia objawów do dotarcia chorego do szpitala.
Udary mózgu są najczęstszą przyczyną niepełnosprawności – 70 proc. chorych jest dotkniętych kalectwem o różnym nasileniu. Kolejne incydenty udarowe pogłębiają niepełnosprawność ruchową, intelektualną i językową, a także skracają życie. Po przebytym udarze mózgu 20 proc. pacjentów wymaga opieki stałej, 30 proc. – pomocy w niektórych codziennych czynnościach, natomiast 50 proc. osób odzyskuje niemal pełną sprawność. W okresie 5 lat po pierwszym udarze mózgu, kolejnego udaru niedokrwiennego doznaje 30-40 proc. chorych. Powrót do zdrowia zależy jednak od tego, jak szybko choremu została udzielona pierwsza pomoc i kiedy trafił pod specjalistyczną opiekę. Umiejętność szybkiego zareagowania na pierwsze objawy udaru może ocalić wielu osobom życie.
Udar mózgu – przyczyny
Czynniki ryzyka udaru mózgu niedokrwiennego można podzielić na dwie grupy. Do niemodyfikowalnych zaliczamy:
wiek – ryzyko zwiększa się dwukrotnie co 10 lat, od 55. roku życia,
płeć męska,
etniczne (rasa czarna i żółta),
predyspozycje rodzinne i genetyczne (udar w rodzinie w wywiadzie, genetycznie uwarunkowane zespoły predysponujące do stanów zakrzepowych, hiperhomocysteinemia),
przebyte udary
Modyfikowalne czynniki ryzyka to:
-nadciśnienie tętnicze,
-choroby serca (migotanie przedsionków),
-zaburzenia gospodarki lipidowej,
-cukrzyca,
-zakażenia,
-choroby naczyń,
-zwężenie tętnicy szyjnej wewnętrznej,
-dysplazja włóknisto-mięśniowa,
-palenie papierosów,
-nadużywanie alkoholu,
-otyłość,
-dna moczanowa,
-zespół bezdechu sennego,
-zaburzenia krzepnięcia, w tym polekowe, hiperfibrynogenemia,
-przebyty udar bądź przemijający atak niedokrwienny (TIA),
-niedoczynność tarczycy,
-stosowanie amfetaminy, kokainy.
Objawy udaru zależą od lokalizacji ogniska uszkodzenia tkanki mózgowej. Pogorszenie stanu ogólnego następuje nagle, często po dużym wysiłku lub stresie. Zwykle występuje bardzo silny ból głowy, nudności i wymioty. Typowo w ciągu kilku minut dochodzi do utraty przytomności, może rozwinąć się stan śpiączkowy. Zwykle występuje porażenie połowicze, opadanie kącika ust po stronie porażonej (objaw fajki), mogą występować objawy oponowe. Krwotok móżdżku zwiększa ryzyko wklinowania, co jest zagrożeniem życia. Małe udary krwotoczne, przebiegające z niewielkimi zaburzeniami świadomości, może cechować zależnie od umiejscowienia:
płat czołowy – ból okolicy czołowej, niedowład połowiczy dotyczący przeciwnej połowy ciała w stosunku do półkuli dotkniętej udarem lub rzadko monopareza,
płat ciemieniowy – ból okolicy ciemieniowo-skroniowej, zaburzenia czucia,
płat skroniowy – bóle okolicy skroniowej, niedowidzenie kwadrantowe,
płat potyliczny – ból oka po stronie udaru, niedowidzenie połowicze.
Udar mózgu – objawy
– nagłe zaburzenia czucia po jednej stronie ciała (niedoczulica połowicza) lub drętwienie połowy ciała
– wykrzywienie twarzy po jednej stronie; szczególnie widoczne jest opuszczenie kącika ust
– nagłe osłabienie kończyn jednej połowy ciała (niedowład połowiczy)
– nagłe zaburzenia mowy (mowa niewyraźna, bełkotanie, utrata zdolności mówienia, trudności w zrozumieniu mowy)
– nagłe zaburzenia widzenia – charakterystyczne jest niedowidzenie na jedno oko lub niedostrzeganie połowy pola widzenia (prawej lub lewej)
– nagłe zawroty głowy z towarzyszącymi zaburzeniami w utrzymaniu równowagi, nagłymi upadkami, czasami z podwójnym widzeniem, kłopotami z orientacją i zaburzeniami świadomości
– niepewny chód, jak u pijanego
Postępowanie ogólne jest wspólnym leczeniem dla wszystkich typów udaru, w jego skład wchodzą:
– monitorowanie czynności życiowych,
– wyrównywanie zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej, węglowodanowej,
– kontrola ciśnienia tętniczego – należy unikać gwałtownego obniżania ciśnienia ze względu na ryzyko spadku przepływu mózgowego,
– stosowanie leków przeciwobrzękowych, przeciwdrgawkowych,
– profilaktyka przeciwzakrzepowa,
– zwalczanie gorączki.
PODPOWIEDŹ DLA OPIEKUNA GDY DOJDZIE DO UDARU MÓZGU :
Zanim nadejdzie pomoc, trzeba ułożyć poszkodowanego na boku, by chronić go przed zachłyśnięciem się. Należy go okryć i mówić do niego spokojnym głosem ( nie wzbudzać paniki czy zdenerwowania), a na czoło położyć zimny kład. Nie wolno podawać niczego do picia ani jedzenia, aby uniknąć niebezpiecznego zachłyśnięcia się !
Rehabilitacja:
Rehabilitacja neurologiczna jest bardzo ważna i powinna się zacząć niemal w tym samym czasie, w którym rozpoznano udar, najpóźniej zaś 2,3 doby od wystąpienia objawów. Polega nie tylko na uaktywnieniu ruchowym, które odwraca paraliż, lecz także na polepszeniu pamięci, mowy , sprawności intelektualnej. Rehabilitację prowadzi się także w przypadku osób nieprzytomnych. Polega ona na m. in. na przekładaniu chorego co 2-3 godziny na inny bok i poruszaniu jego stawami.
Przydatne linki:
http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/uklad-nerwowy/udar-mozgu-przyczyny-objawy-rodzaje-leczenie_37113.html
https://portal.abczdrowie.pl/udar-mozgu
